| Psychologia humanistyczna 4 |
| Hierarchia potrzeb według Maslowa Psychologia humanistyczna przywraca należne miejsce wolnej woli i odpowiedzialności za siebie i swój rozwój. „Wolność woli” można rozumieć jako proste przeciwieństwo „determinizmu”, nie takie jednak dokładnie zamierzenie nadają temu terminowi psychologowie. Raczej mają na myśli przypadkowość, niezdeterminowanie czy kapryśność ludzkich zachowań. Mówi się zatem nie o wolnej woli lecz o ograniczanym determinizmie, jest to termin Williama Jamesa. To stanowisko uznaje zdeterminowanie zachowania przez otoczenie, jednak tylko w poznanych granicach. Koncepcja wolnej woli każe nam widzieć ludzką osobę raczej jako aktywnie odpowiadająca na to, co na nią oddziałuje, niż jako biernie ulegającą tym czynnikom. Po piąte człowiek działa celowo. Obdarzony wolną wolą i świadomością jest zdolny do nieustannego modelowania i przekształcania rzeczywistości. Carl Rogers operował teorią, której centralnym pojęciem jest pojęcie „ja”, składają się nań, zdobywane w wyniku doświadczenia, informacje o własnych cechach, wartościach i postawach. Taki obraz „ja” determinuje zarówno spostrzeganie świata jak i własnego zachowania podmiotu. Innym aspektem ja jest „ja idealne”, czyli podmiotowa wizja tego, jaki powinien on być lub chciałby być. Gdy spostrzegane przez podmiot „ja” i „ja idealne” zgadzają się ze sobą, osoba jest zdrowa psychicznie. Problemy psychologiczne pojawiają się w przypadku poważnych rozbieżności pomiędzy obydwoma „ja” oraz pomiędzy „ja” i światem realnym. Psychologia humanistyczna dosłownie „walczy” o nową metodologię. Zasadniczym celem jest odrzucenie tezy o tym, że jedynie naukową metodologią jest ta, która realizuje postulat obiektywności, neutralności i racjonalności. Nie chodzi tutaj o przeciwstawienie się metodologii „twardej” pozytywistycznej, nie chodzi też o jej odrzucenie, lecz o jej uzupełnienie rezultatami badań prowadzonych przy zastosowaniu metod „miękkich”. Doprowadzone do perfekcji metody statystyczne i eksperymentalne nie przyniosły zdaniem psychologów humanistycznych oczekiwanych wyników w przypadku badań wielu sfer ludzkiego życia i działalności. To utwierdziło psychologów humanistycznych w przekonaniu o niewielkiej wartości dotychczasowych metod badania psychologicznego. Metodologia psychologii humanistycznej korzysta właściwie z wszelkich metod psychologicznego badania zarówno ze statystycznie opracowanych kwestionariuszy i testów, jak i metod analizy wytworów. Te ostatnie wymagają od psychologa umiejętności posługiwania się intuicją. Rezultaty badań prezentowane są przez psychologów humanistycznych w specyficznym języku. Język ten balansuje na granicy psychologii, filozofii i sztuki. W języku tym psychologowie starają się opisać i za jego pomocą apelować nie tylko do sfery intelektualnej człowieka, ale także do jego emocji, uczuć i wyobraźni. |